Komisyoncular, ihracata giden ürünlerde olduğu gibi yurtiçinde tüketilen ürünlerde de kalıntı sorununun önüne geçilebilmesi için çözüm olarak tarlada kontrole işaret etti.

Hal girişlerinde yapılacak laboratuvar denetimlerinin bu konuda çözüm olmayacağını vurgulayan MTSO 2 No’lu Sebze ve Meyve Komisyoncuları Meslek Komitesi Başkan Yardımcısı Haluk Mutluay, “Yurtiçine ürün dağılımı yalnızca hallerden sağlanmıyor. En kesin çözüm tarlada kontrol” ifadelerini kullandı.

Komite çalışmalarını anlatıp ardından sektöre ilişkin değerlendirmeler yapan Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) 2 No’lu Sebze ve Meyve Komisyoncuları Meslek Komitesi Başkan Yardımcısı Haluk Mutluay, ilk olarak hallerde yapılması düşünülen laboratuvar kontrollerine değindi. 2012 yılında Hal Yasası’nın değiştiğini hatırlatan Mutluay, bu değişiklik ile sebze ve meyve satışlarına serbestlik getirildiğini söyledi. Bu sayede ürünlerin hal dışında da satışına izin verildiğini kaydeden Mutluay, “Hallerde laboratuvar kurulacak olursa bize gelen mallar kontrolden geçecek. Bu da zaman kaybı ve maliyet artırıcı bir unsur olarak görüleceği için bir süre sonra ürünler hal dışına daha fazla kaymaya başlayacak. Yani istenen kontrol yine gerçekleşmemiş olacak” dedi. Mevcut durumda dahi ürünlerin büyük bölümünün hal dışında satışına başlandığını ifade eden Mutluay, böylesi bir uygulamanın sağlıklı sonuç getirmeyeceğini anlattı.

Soruna kalıcı bir çözüm üretilmesi gerektiğini vurgulayan Mutluay, bunun için tarlada denetimin kaçınılmaz olduğunu söyledi. Kalıntı sorununa tarlada çözüm üretilmesi ve ardından da kontrollerin burada yapılması gerektiğini ifade eden Mutluay, “İlaçlar bilinçli olarak kullanılmalı, bunun için çiftçi eğitilmeli, ziraat mühendisleri üretimleri düzenli olarak kontrol etmeli ve laboratuvar kontrolleri sonrasında ürün satışa sunulmalı. Ancak o zaman kalıntılı ürünün önüne geçilebilir” diye konuştu.

“Serbestlik kayıt dışılığı artırdı”

Hal Yasası ile birlikte gelen serbest satışların olumsuz etkilerine de değinen Haluk Mutluay, bu uygulama ile sektörde kayıt dışılığın arttığına dikkat çekti. Mevcut durumda satışların yüzde 70’inin hal dışına çıktığını ve bu nedenle ürünlerin kayıt altına alınamadığını bildiren Mutluay, kayıt dışı ile birlikte ekonominin de olumsuz etkilendiğini söyledi.

Hallerin, kontrol altında kompleksler olduğunu dile getiren Mutluay, “Bu kompleks içinde faaliyet gösteriyor olmamız nedeniyle bizler her türlü denetimden geçiyoruz. Oysa hal dışında yapılan satışlarda hiçbir denetim yok. Bu konuya da bir düzenleme bekliyoruz” ifadelerini kullandı.

“Dükkanlarımızı kiralayamıyoruz”

Hal içinde faaliyet gösteren komisyoncular olarak bir diğer sıkıntıyı dükkanlarını kiralayamama noktasında yaşadıklarına değinen Haluk Mutluay şöyle konuştu:

“Komite olarak her ay düzenli toplantılar düzenliyoruz ve sektörümüzle ilgili sorunları masaya yatırıyoruz. Gücümüz yeten konuları kendi aramızda çözüme kavuştururken çözemediğimiz konuları Oda’mız aracılığıyla ilgili makamlara iletiyoruz. Bu sıralar üzerinde özellikle durduğumuz konu ise Haldeki işyerlerimizi kiralama sistemine geçebilmemiz.”

Türkiye’deki hallerde işyerlerinin tamamının kullanıcılara belediyeler tarafından tahsis edildiğini anlatan Mutluay, Mersin’de ise istisna bir durum yaşandığını bildirdi. Mersin’in eski bir hal olduğunu ve komisyoncuların sağladığı maddi desteklerle kurulduğunu dile getiren Mutluay, bu nedenle işyerlerinin tahsis değil, tapulu mülkleri olduğunu ifade etti. Ancak kendi mülkleri olmasına rağmen Hal Yasası gereği bu işyerlerini kiraya veremediklerini açıklayan Mutluay şunları söyledi:

“Hal Yasası’nda yapılan değişiklikle kompleks içindeki dükkanların belediyeler tarafından tahsis ediliyor olması gerekçe gösterilerek kiralanması engellendi. Oysa Mersin Hal’inde farklı bir durum söz konusu. Buradaki dükkanlar kullanıcının özel mülkiyeti. Ancak aynı yasaya tabi olmamız bizim de elimizi bağlıyor ve maddi açıdan sıkışırsak kompleks dışında faaliyet gösteren sebze meyve satıcıları gibi dükkanımızı kiralayamıyoruz. Satmak durumunda kalıyoruz. Oysa bu dükkanlar bize babalarımızdan kaldı ve biz de satmak istemiyoruz. Çocuklarımıza bırakabilmemiz için de Mersin Hal’i özel bir kapsamda değerlendirilmeli ve kiralamaya izin verilmeli.”

Konuyu Mersin ziyareti sırasında Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkçi ile de paylaştıklarını bildiren Haluk Mutluay, “Şanslıyız ki şu anda sorunlarımızı yakından bilen, sektörden gelen bir Bakanımız görev başında. Bu nedenle sorunlarımızın en kısa sürede çözümleneceğine inanıyoruz” dedi.

“Tarım politikamız yenilenmeli”

Konuşmasının sonunda sektörde yaşanan zayiatlara değinen Haluk Mutluay, üreticiden tüketiciye ulaşana kadar yaş meyve sebzede yüzde 20-25’lere varan kayıplar yaşandığını anlattı. Bu sorunun birçok nedeni bulunduğuna dikkat çeken Mutluay, ancak iki ana neden olarak tarım politikalarının yetersizliği ile ambalajlamada yaşanan aksaklıkları gösterdi.

Ambalajlamadan kaynaklı olarak tarladan hale, halden de tüketici bölgelere gidene kadar ezilmelerden kaynaklı kayıplar yaşandığını bildiren Mutluay, “Ancak asıl sorun tarım politikamız. Bilinçsiz yapılan ekimler nedeniyle bazı ürünlerde fazla üretim yapılıyor. Bu durumda üretici ürününü satamıyor ve elinde kalınca da çürütüyor ve kayıplar yaşanıyor. Tarım İl Müdürlükleri kontrolünde üretim düzenlemesi yapılabilirse üretim fazlasından kaynaklı zayiatların da önüne geçilmiş olur” değerlendirmesini yaptı.

Türkiye’nin dünyada kendisine yetebilen 7 tarım ülkesinden biri olduğunu hatırlatan Mutluay, tarımın ülke için önemine dikkat çekerek düzenleme beklediklerini anlattı.