Roman vatandaşlar tarafından hayata geçirilen Türkiye’nin ilk, dünyanın ise sayılı sivil Roman hakları araştırmaları merkezi Mersin’de açıldı.

Akdeniz Roman Dernekleri Federasyonunun hazırladığı proje çerçevesinde AB Türkiye Delegasyonu tarafından verilen hibe ile açılan Ian F. Hancock Roman Hakları, Araştırmaları Arşiv ve Kültür Merkezi’nde Romanların tarihi, kültürleri ve dillerini anlatan materyaller ve kitaplar yer alıyor.

Merkezi Mersin’de bulunan Akdeniz Roman Dernekleri Federasyonunun ‘Türkiye Roman Hakları ve Araştırmaları Merkezi’ adlı projesi çerçevesinde Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu tarafından verilen 300 bin euro hibe ve Mersin Büyükşehir Belediyesinin 50 bin TL kira desteğiyle Romanların bin yıllık geçmişlerini, kültürlerini ve dillerini anlatan materyallerin bulunduğu bir merkez açıldı. Devlet tarafından açılan iki enstitü dışında bu alanda Türkiye’de ilk olma özelliği taşıyan, Roman tarihi ve kültürü alanında dünya çapında çalışmalar yapmış, halen Teksas’ta öğretim üyeliği yapan Prof. Dr. Ian F. Hancock’un isminin verildiği merkez, dünyadaki tüm Romanlar için büyük önem taşıyor.

Dünyanın sayılı merkezleri arasında yer aldı

Bu alanda dünyanın sayılı merkezleri arasına giren Ian F. Hancock Roman Hakları, Araştırmaları Arşiv ve Kültür Merkezi ile Romanların kendi haklarını, kültürlerini, tarihlerini, dillerini araştırıp, bütün dünyadaki yazılı, görsel, işitsel materyalleri de içinde arşivleyebileceği ve tüm dünyaya referans olabilecek bir merkez kurmak amaçlandı. Bugün törenle açılışı yapılan ve şu anda Avrupa, Amerika ve Türkiye’den materyalleri içinde barındıran merkez, Hindistan, Mısır, İran, Irak, Afganistan ve Amerika’ya kadar olan tüm göç yolları üzerinde Romanlarla ilgili birçok bilginin zaman içinde yer alacağı geniş kapsamlı bir proje. Şubat 2017’de başlayan ve 18 ay sürecek projeyle merkezin tam teşekküllü hale getirilmesi hedefleniyor. Merkezin devamlılığı daha sonra kendi olanaklarıyla sağlanacak.

Merkez Akdeniz ilçesi Zeytinlibahçe Caddesi üzerindeki eski Mersin evini arşiv merkezine dönüştüren Romanlar, merkezin açılışını da müzik ve kokteylle yaptılar. Açılışa Uluslararası Roman Birliği kurucularından gazeteci, radyocu ve Roman dili araştırmacısı Orhan Galjus Hollanda’dan, Almanya Berlin Üniversitesinde öğretim üyesi olan, Roman tarihi ve dili konusunda çalışmaları bulunan Bulgar Romanı Prof. Dr. Hristo Kyuchukov, Mersin Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Hasan Gökbel ve Akdeniz Roman Dernekleri Federasyonu Onursal Başkanı Bedrettin Gündeş’in yanı sıra Türkiye’nin dört bir yanından Roman vatandaşlar katıldı.

“Romanların binlerce yıllık çok önemli bir tarihi, kültürü ve dili vardır”

Akdeniz Roman Dernekleri Federasyonu Başkanı Ali Daylam, açılışta yaptığı konuşmada, bugünün Romanlar için tarihi bir gün olduğunu söyledi. AB Delegasyonu ve Büyükşehir Belediyesinin katkılarıyla açtıkları Ian F. Hancock Roman Hakları, Araştırmaları Arşiv ve Kültür Merkezi’nde tarihi çalışmalara da tanık olacaklarını belirten Daylam, “Roman tarihi çok fazla bilinmiyor. Romanların çok önemli bir tarihi, kültürü ve dili vardır. Binlerce yıllık bir kültürden bahsediyoruz. Avrupa’nın sanayileşme sürecinde Romanların çok önemli katkıları vardır. Öte yandan gerek Selçuklu İmparatorluğu’nda, gerek Osmanlı İmparatorluğu’nda Romanların o çok büyük katkıları var ki, bu dokümantasyon merkezinde de onları göreceğiz ve çalışmalarımızla bunu pekiştireceğiz” dedi.

“Türkiye’deki Romanlar, kökleri Selçuklulara kadar dayanan Roman atalarımızın soyundan geliyor”

Uluslararası Roman Birliği kurucularından Orhan Galjus da açılışa katılamayan Hancock’un gönderdiği mektubu okuduktan sonra merkezin önemine değindi. Bu günün hem Türkiye’nin hem de Romanların tarihi açısından çok önemli bir gün olduğunu vurgulayan Galjus, “Bugün Türkiye’deki 5-6 milyon civarındaki, Avrupa’daki 10 milyon civarındaki ve dünyadaki 30 milyon civarındaki Roman, Türkiye’ye çok sıcak duygular besliyor. Bu sadece Mersin’deki merkezin açılmasıyla ilgili değil. Burada bulunan Romanlar, aslında kökleri Selçuklulara kadar dayanan Roman atalarımızın soyundan geliyorsunuz. Bu yüzden biz Romanlar kim olduğumuzu çok iyi biliyoruz” diye konuştu.

“Artık, Ian Hancock adında bir arşiv merkezimizin olması bizim için bir hayal değil” diyen Galjus, Ali Daylam ile Mersin’de şalgam içerken Türkiye’deki bütün materyallerin içerisinde olduğu bir merkezin hayalini kurarken, bu merkezi oluşturmak için Avrupa’yı dolaşarak, buraya yaklaşık 250 kilogram civarında kitap getirdiklerini anlattı. Galjus, bilim insanı arkadaşlarının da merkeze bavullarla materyal getirdiklerini belirterek, emeği geçen herkese teşekkür etti.

“Bu merkezin Romanlar için çok büyük değeri var”

Ian Hancock ile Romanlar üzerine 25 yıl boyunca çalışmalar da yapmış olan Prof. Dr. Hristo Kyuchukov ise merkezin açıldığı bu günün Romanlar için çok önemli bir gün olduğunun altını çizdi. Bir ay sonra 75 yaşına girecek olan Hancock’un son 45 yıldır Amerika’da çalıştığını belirten ve konuşmasını Türkçe yapan Kyuchukov, Hancock’un tüm dünyada Romanlar üzerine araştırmalar yapıp, kitaplar yazan 4-5 kişiden biri olduğunu anlattı. Bu merkezin Romanlar için çok büyük bir değeri olduğunu dile getiren Kyuchukov, “Çünkü dünya üzerinde böyle merkezler çok az. Roman akademisyenler çok az. Bu merkezde bundan sonra akademisyenlerin yeni araştırmalar yapmalarını diliyorum. Bu, Türkiye’de yaşayan gençler ve üniversite öğrencileri için çok önemli olacak” ifadelerini kullandı.

Hasan Gökbel de bu araştırma merkezinin Mersin için önemli bir değer olduğunu söyledi. Mersin’in kültürel açıdan çok zengin bir il olduğunu vurgulayan Gökbel, Roman vatandaşların da bu zenginliğin bir parçası olduklarını söyledi. Gökbel, “Mersin Büyükşehir Belediyesi olarak birlik ve beraberliğe yönelik, ilin gelişmesine katkı sağlayacak her türlü sosyal, kültürel ve ekonomik gelişmeler ve yatırımların destekçisiyiz. Araştırma merkezi ile ilgili de Büyükşehir Meclisimizin kararıyla bu projede yer almaktan son derece mutluyuz. Temel amacımız, bu merkezin amacına uygun faaliyetler yürüterek Mersinimizin Roman kültürü anlamında hem il dışına hem de yurt dışına iyi bir şekilde tanıtımını yapmaktır. Merkezimiz hayırlı uğurlu olsun” şeklinde konuştu.

Konuşmaların ardından kurdele kesilerek merkezin açılışı yapılırken, konuklar da merkezi gezerek bilgi aldılar.